Η εμπειρία της ύπαρξης ως Da-sein

Το όνομα της προσέγγισης (Daseinsanalysis) περιέχει τον όρο ‘Da-sein” και είναι εύλογο να αναρωτιέται κανείς τι σημαίνει αυτό στην πραγματικότητα. Η λέξη Dasein είναι σύνθετη και αποτελείται από το επίρρημα “da” που σημαίνει «εδώ» ή «εκεί» και το απαρέμφατο “sein” που σημαίνει «να είναι». Στην κοινή Γερμανική σημαίνει την «ύπαρξη», αλλά ο Heidegger θα της προσδώσει την ειδική σημασία της «ανθρώπινης ύπαρξης». Συνήθως το “Da-sein” το μεταφράζουμε στα ελληνικά ως «ώδε-είναι» ή «εδώ-είναι». Πρόκειται όμως για έναν όρο που στην πραγματικότητα είναι δύσκολο να μεταφραστεί σε οποιαδήποτε ξένη γλώσσα. Περιφραστικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο άνθρωπος ως Da-sein, είναι το Da του Sein, δηλαδή, το ξέφωτο, η διανοικτότητα, το αίθριο, στο οποίο παρουσιάζεται Είναι -η διανοικτότητα στην οποία παρουσιάζεται Νόημα. Η εννόηση του ανθρώπου ως Da-Sein υποδηλώνει τον ουσιώδη οντολογικό δεσμό Είναι και ανθρώπου, καθώς ο άνθρωπος γίνεται ύπαρξη στο βαθμό που υφίσταται ως το «αίθριο» του Είναι, ως η «διάνοιξη» νοήματος. Στη λέξη Da-Sein υπογραμμίζεται ότι το «ίδιον» του ανθρώπου, το ιδιαίτερο που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο ως άνθρωπο, συνίσταται, ακριβώς, στη σχέση του με το Είναι.

Καθοριστικής σημασίας εδώ, είναι ότι στην έννοια Da-sein μιλά μια διαφορετική εμπειρία σχετικά με το είναι της ανθρώπινης ύπαρξης, μακριά πολύ από κάθε αίσθηση στατικότητας. Εδώ, σε αυτήν την εμπειρία, η ανθρώπινη ύπαρξη μιλά ως ο τόπος (ανοικτό, αίθριο, “Da”) ενός διαρκούς παιχνιδίσματος (ή διαρκούς έντασης) παρουσίας/απουσίας, κάλυψης/εκκάλυψης.

Η καρτεσιανή μεταφυσική, δεν είναι σε θέση να εκφράσει αυτή την εμπειρία καθώς ξεκινά από την προ-υπόθεση ότι η ανθρώπινη ύπαρξη είναι κατά βάση μια σταθερή (παρ)ουσία, μια δεδομένη λίγο πολύ υπόσταση, που μπορεί να προσεγγιστεί και να μελετηθεί όπως όλα τα υπόλοιπα αντικείμενα που ερευνά ο άνθρωπος. Έτσι όμως, μέσα σε αυτήν την οπτική, καθίσταται η ανθρώπινη ύπαρξη ένα ακόμα αντικείμενο μεταξύ των υπολοίπων αντικειμένων, ένα πράγμα μετρήσιμο, προσδιορίσιμο και εν τέλει ελέγξιμο. Πρόκειται για μια προ-υπόθεση που μας ενθέτει σε έναν συγκεκριμένο ορίζοντα νοήματος και έναν συγκεκριμένο τρόπο εμπειρίας του ανθρώπου.

Το όνομα Da-sein είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια έννοια για τον άνθρωπο –πρόκειται για την εμπειρία της ύπαρξης ως ένα σαρκωμένο γίγνεσθαι. Πρόκειται για μιαν εμπειρία που απαιτεί μια άλλη «λογική». Μια «μετά-λογική» που θα ανταποκρίνεται τόσο στη παρουσία όσο και στην απουσία και θα διαφυλάττει την κάλυψη ως τον κρυμμένο πλούτο της εκκάλυψης, τη σιωπή ως τον κρυμμένο πλούτο του λέγειν.

Η Daseinsanalysis μας προτρέπει για μια εμπειρία της ψυχοθεραπείας, όπου είναι σημαντικό να μην παραμένουμε στο διανοητικό-εγκεφαλικό πεδίο μιας αφηρημένης θεωρίας, ή να γινόμαστε κάτι σαν φύλακες μιας ιερής αλήθειας, αλλά να ενσαρκώνουμε έναν κυριολεκτικά άλλο τρόπο ύπαρξης που σέβεται το μίλημα των πραγμάτων και δίνει έμφαση στην αληθινή συνομιλία.